1. Khái niệm và Bản chất của Chuyển đổi số
Chuyển đổi số là gì?
Chuyển đổi số (Digital Transformation) là quá trình sử dụng các công nghệ số để thay đổi toàn bộ hoặc cải thiện sâu sắc các khía cạnh của một tổ chức hay doanh nghiệp. Quá trình này bao gồm việc đổi mới từ quy trình sản xuất, cách thức hoạt động kinh doanh, cung cấp dịch vụ cho đến cách thức tương tác với khách hàng.
Mục tiêu là nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường khả năng cạnh tranh và tạo ra các giá trị mới cho khách hàng.
Bản chất của Chuyển đổi số
Bản chất của chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là việc triển khai công nghệ mới, mà còn là một quá trình tái cơ cấu toàn diện về cách thức tổ chức hoạt động và sự thay đổi trong tư duy của nhân viên.
Chuyển đổi số dựa trên nền tảng công nghệ, áp dụng các công nghệ tiên tiến như: Trí tuệ nhân tạo (AI), Blockchain, Học máy, IoT (Internet of Things), Big Data, Cloud Computing… để tối ưu hóa quy trình làm việc, tăng hiệu suất và khả năng sáng tạo, cũng như cung cấp trải nghiệm tốt hơn cho khách hàng và nhân viên.
Để thành công, quá trình này thường yêu cầu sự cam kết mạnh mẽ từ tầng lãnh đạo, sự hỗ trợ từ toàn bộ tổ chức và một chiến lược rõ ràng, bền vững.
2. Ví dụ điển hình về Chuyển đổi số: Amazon
Công ty bán lẻ Amazon là một ví dụ điển hình về chuyển đổi số toàn diện, đã gần như thay đổi hoàn toàn hình thức bán lẻ truyền thống.
- Phát triển nền tảng thương mại điện tử: Amazon xây dựng một nền tảng trực tuyến mạnh mẽ, bỏ qua các kênh phân phối bán lẻ truyền thống để tiếp cận trực tiếp với nhà cung cấp và người tiêu dùng thông qua Internet. Điều này mang lại mức giá rẻ hơn, sự tiện lợi khi mua sắm trực tuyến cho khách hàng và mở rộng thị trường quốc tế cho các nhà cung cấp.
- Sử dụng Trí tuệ nhân tạo (AI): Amazon tận dụng AI để cải thiện trải nghiệm mua sắm và dịch vụ khách hàng. Ví dụ nổi bật là hệ thống Giao hàng tiên phong (AI có khả năng dự đoán sản phẩm khách hàng sẽ mua và gửi đến các trung tâm phân phối gần nhất trước khi họ đặt hàng), giúp giảm thời gian chờ đợi, tăng trải nghiệm và tỷ lệ chuyển đổi bán hàng.
- Tối ưu hóa dịch vụ khách hàng: Công ty đã tạo ra một hệ thống giao hàng nhanh chóng và hiệu quả qua dịch vụ Prime, đồng thời tối ưu hóa trải nghiệm người dùng bằng hệ thống đề xuất sản phẩm dựa trên kho dữ liệu khổng lồ. Amazon luôn lấy khách hàng làm trọng tâm, tận dụng công nghệ số để xây dựng dịch vụ liền mạch.
- Đầu tư vào Dịch vụ Đám mây: Amazon đầu tư mạnh vào Amazon Web Services (AWS), cung cấp nền tảng đám mây cho các doanh nghiệp ở mọi quy mô, giúp họ triển khai và vận hành ứng dụng một cách hiệu quả và linh hoạt trong quá trình chuyển đổi số của chính họ.
3. Các Giai đoạn của Chuyển đổi số
Chuyển đổi số là một quá trình liên tục, nhưng có thể được chia thành 3 giai đoạn chính:
- Giai đoạn 1: Số hóa thông tin (Digitization): Là việc chuyển đổi dữ liệu từ dạng vật lý (analog) sang dạng kỹ thuật số (digital).
- Giai đoạn 2: Số hóa quy trình (Digitalization): Là việc áp dụng công nghệ để tự động hóa các quy trình hiện tại, cải thiện hiệu suất.
- Giai đoạn 3: Chuyển đổi số (Digital Transformation): Ở mức này, doanh nghiệp thực hiện số hóa toàn diện, có khả năng thay đổi căn bản mô hình kinh doanh và tạo ra giá trị mới.
4. Thực trạng Chuyển đổi số hiện nay
Tình hình chung trên thế giới:
Thị trường kinh doanh toàn cầu đang chứng kiến xu hướng chuyển đổi số mạnh mẽ:
- Theo Gartner, hơn 91% doanh nghiệp đang tham gia các sáng kiến kỹ thuật số, và 87% lãnh đạo cấp cao xem số hóa là ưu tiên hàng đầu.
- Báo cáo của Cisco & IDC cho thấy 97% doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) tại châu Á – Thái Bình Dương ưu tiên các chiến lược liên quan đến chuyển đổi số.
- Dự báo đến năm 2025, cứ bốn giám đốc điều hành doanh nghiệp thì có ba người sẽ thích ứng với thị trường số hóa bằng cách sử dụng nền tảng kỹ thuật số.
Thực trạng tại Việt Nam:
Mặc dù có đề án “chuyển đổi số quốc gia”, đại đa số doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là SME, vẫn chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của chuyển đổi số.
- Theo số liệu thống kê, chỉ mới có 31% các doanh nghiệp chuyển đổi số ở giai đoạn đầu, 53% đang quan sát và chỉ có 3% đã hoàn thiện cơ bản quá trình này.
- Nguyên nhân chính bao gồm: thiếu nhân lực số hóa đạt yêu cầu (17%), thiếu nền tảng công nghệ chuẩn/phù hợp (16,7%), và thiếu tư duy kỹ thuật số hoặc thách thức về văn hóa kỹ thuật số trong doanh nghiệp (15,7%).
Việc doanh nghiệp Việt Nam đón đầu và chủ động trong xu hướng chuyển đổi số sẽ là yếu tố then chốt để nâng cao lợi thế cạnh tranh, tạo tiền đề cho chiến lược phát triển thương hiệu và mở rộng quy mô.
5. Các Cấp độ của Chuyển đổi số Doanh nghiệp
Chuyển đổi số doanh nghiệp thường được phân thành các mức độ cụ thể để đánh giá sự trưởng thành số hóa:
- Mức 0 – Chưa chuyển đổi số: Hầu như không có hoặc có rất ít hoạt động chuyển đổi số.
- Mức 1 – Khởi động: Bắt đầu thực hiện một số hoạt động chuyển đổi số riêng lẻ.
- Mức 2 – Bắt đầu: Nhận thức rõ tầm quan trọng và bắt đầu triển khai hoạt động số hóa trong từng trụ cột, mang lại lợi ích và cải thiện trải nghiệm khách hàng.
- Mức 3 – Hình thành: Chuyển đổi số đã được triển khai toàn diện theo các trụ cột, mang lại hiệu quả thiết thực. Doanh nghiệp bắt đầu trở thành doanh nghiệp số.
- Mức 4 – Nâng cao: Chuyển đổi số được tối ưu hóa hoạt động kinh doanh và trải nghiệm khách hàng thông qua nền tảng số, công nghệ số và dữ liệu số. Doanh nghiệp trở thành doanh nghiệp số với một số mô hình kinh doanh dựa trên nền tảng và dữ liệu số.
- Mức 5 – Dẫn dắt: Đạt mức chuyển đổi số gần như hoàn thiện, trở thành doanh nghiệp số với hầu hết các mô hình kinh doanh dựa trên nền tảng và dữ liệu số. Doanh nghiệp có khả năng dẫn dắt thị trường, tạo lập hệ sinh thái doanh nghiệp số vệ tinh.